Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια

Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια
Οι αγγειακές παθήσεις του εγκεφάλου είναι οι συχνότερες νευρολογικές παθήσεις. Όταν λέμε αγγειακές παθήσεις εννοούμε νόσους και συμπτώματα που οφείλονται σε δυσλειτουργία της παρεχόμενης αιματικής ροής προς στον εγκέφαλο λόγω βλάβης σε κάποιο αγγείο. 
​Υπάρχουν δύο τύποι Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων (ΑΕΕ) : το Αιμορραγικό και το Ισχαιμικό. Την πλειοψηφία των ΑΕΕ αποτελούν τα ισχαιμικά επεισόδια (80%). Τα ισχαιμικά ΑΕΕ προκαλούνται από στένωση, θρόμβωση ή πλήρη απόφραξη των μεγάλων αγγείων που αιματώνουν τον εγκέφαλο εγκέφαλο ή των μικρών αρτηριών εντός του εγκεφάλου. Αποτέλεσμα είναι είτε να σταματήσει η λειτουργία των εγκεφαλικών κυττάρων είτε να πεθάνουν. Όταν τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου πεθαίνουν, η λειτουργία τμημάτων του σώματος τα οποία ρυθμίζονται από αυτά  τα κύτταρα, διαταράσσεται ή σταματά. Η άμεση θεραπεία είναι απαραίτητη για να προλάβει τη διασπορά της βλάβης σε μεγαλύτερη περιοχή του εγκεφάλου, όπου η ροή του αίματος θα μειωθεί αλλά δε θα σταματήσει.
Όσον αφορά στο μηχανισμό πρόκλησης, το ισχαιμικό ΑΕΕ μπορεί να είναι είτε θρομβωτικό (thrombotic), είτε εμβολικό (embolic). Στο θρομβωτικό επεισόδιο, σχηματίζεται ένας θρόμβος αίματος (blood clot) μέσα σε μια αρτηρία του εγκεφάλου, όπως ακριβώς στο έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ο θρόμβος σχηματίζεται συνήθως σε μια περιοχή του αγγείου με αθηρωματικές πλάκες. Στο εμβολικό επεισόδιο, ο θρόμβος αίματος σχηματίζεται εκτός του εγκεφάλου, για παράδειγμα στην καρδιά σε περιπτώσεις κολπικής μαρμαρυγής, μεταφέρεται με την κυκλοφορία του αίματος και καταλήγει να αποφράσσει τον αυλό κάποιου εγκεφαλικού αγγείου. Είτε πρόκειται για θρομβωτικό είτε για εμβολικό επεισόδιο, το τελικό αποτέλεσμα είναι το ίδιο : ο εγκέφαλος στερείται από το αίμα, άρα από το οξυγόνο και τις άλλες θρεπτικές ουσίες. Αυτό προκαλεί νέκρωση της περιοχής εκείνης του εγκεφάλου που αντιστοιχεί στο αποφραγμένο αγγείο. Η περιοχή αυτή δεν λειτουργεί σωστά, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται το ανάλογο νευρολογικό έλλειμμα πχ αδυναμία στα χέρια ή τα πόδια, δυσκολία στην ομιλία, ελάττωση της όρασης κλπ. Αν η περιοχή του εγκεφάλου είναι μεγάλη, τότε το οίδημα πιέζει όλο τον εγκέφαλο και σ’αυτήν την περίπτωση απειλείται ακόμα και η ζωή του ασθενούς. 
​Το ΑΕΕ εξελίσσεται γρήγορα και τα συμπτώματά του μπορεί να ποικίλουν. Αρχίζουν άλλοτε αργά και άλλοτε πολύ γρήγορα. Είναι πιθανό ακόμα και να ξυπνήσει κάποιος με τα συμπτώματα. Εάν παρουσιαστεί ΑΙΦΝΙΔΙΑ κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα, αναζητήστε άμεσα ιατρική συμβουλή. 
• Αιμωδία ή αδυναμία στο πρόσωπο, χέρι, πόδι στη μία πλευρά του σώματος
• Σύγχυση ή διαταραχή ομιλίας ή αντίληψης
• Διαταραχή όρασης στον έναν ή και στους δύο οφθαλμούς
• Διαταραχή βάδισης, ίλιγγος, σοβαρή αιφνίδια αστάθεια 
• Σοβαρή κεφαλαλγία
Για το εγκεφαλικό έχει μεγάλη σημασία η άμεση αναζήτηση ιατρικής φροντίδας. Για επιλεγμένους ασθενείς με οξύ ισχαιμικό ΑΕΕ που πληρούν ορισμένα κριτήρια, ένα φάρμακο που διαλύει το θρόμβο, ο ενεργοποιητής ιστικού πλασμινογόνου (tPA) δύναται να βελτιώσει την εξέλιξη όταν δίδεται εντός 4 ½ ωρών από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Όσο νωρίτερα δοθεί η θεραπεία τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα υπάρχει να βοηθήσει. Η θεραπεία αυτή ονομάζεται ενδοφλέβια θρομβόλυση. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν και άλλοι τρόποι απομάκρυνσης των θρόμβων του αίματος από τα αγγεία του εγκεφάλου (πχ ενδαγγειακή θρομβεκτομή). 
​Ακόμα και στις περιπτώσεις εκείνες που η θρομβόλυση αντενδείκνυται ή δεν είναι εφικτή, η άμεση ιατρική παρέμβαση είναι σημαντική για την ελαχιστοποίηση των επιπλοκών, τη βελτιστοποίηση της αποκατάστασης και την τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου προκειμένου να προληφθούν μελλοντικά ΑΕΕ. Η φαρμακευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει φάρμακα τα οποία ρευστοποιούν το αίμα (αντιαιμοπεταλιακά ή αντιπηκτικά αναλόγως του αιτίου του ΑΕΕ), φάρμακα που μειώνουν την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερίνη, καθώς και φάρμακα για τον έλεγχο του σακχαρώδους διαβήτη. 
​Αν και μερικοί ασθενείς αποκαθίστανται μετά τα ΑΕΕ, άλλοι συνεχίζουν να έχουν προβλήματα ανάλογα με τη θέση και το μέγεθος του ΑΕΕ και δυνατόν να περιλαμβάνονται:
• Προβλήματα μνήμης, συγκέντρωση προσοχής
• Δυσκολία ομιλίας ή αντίληψής του προφορικού λόγου
• Διαταραχή κατάποσης
• Συναισθηματικές διαταραχές
• Συχνά απώλεια όρασης από τη μία πλευρά,
• Απώλεια της δύναμης ή της αίσθησης της μίας πλευράς του σώματος
• Απώλεια ισορροπίας ή της ικανότητας βάδισης
Η αποκατάσταση βοηθά σημαντικά να ανακτήσει κανείς τη χαμένη λειτουργικότητα και βασίζεται στην αξιοποίηση των ακέραιων περιοχών του εγκεφάλου και την ενίσχυση των περιοχών που δεν έχουν υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη.  
​Θεμελιώδη θέση στο ΑΕΕ έχει η δευτερογενής πρόληψη του ισχαιμικού επεισοδίου, δηλαδή η αποφυγή νέου συμβάντος, καθώς άνθρωποι που έχουν εμφανίσει ένα ΑΕΕ έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ένα επόμενο ΑΕΕ από αυτούς που δεν είχαν ποτέ επεισόδιο.
Η πρόληψη αφορά τόσο φαρμακευτικές παρεμβάσεις όπως αυτές που αναφέρθηκαν πριν αλλά και αλλαγές στον τρόπο διαβίωσης, όπως:
• Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
• Υγιεινή διατροφή πτωχή σε αλάτι, λίπος, χοληστερόλη
• Ρύθμιση αρτηριακής υπέρτασης
• Διακοπή καπνίσματος
• Σωματική δραστηριότητα και άσκηση

Ιδιαίτερης αναφοράς χρήζει το παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (ΤΙΑ, transient ischemic attack. ΤΙΑ λέγεται το επεισόδιο που διαρκεί κάτω από 24 ώρες – μετά το επεισόδιο χαρακτηρίζεται ως εγκατεστημένο ή μόνιμο. Ωστόσο στο 70% των περιπτώσεων, το παροδικό επεισόδιο διαρκεί λίγα λεπτά. Το παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο έχει λοιπόν τα ίδια ακριβώς συμπτώματα με το «κλασικό» εγκεφαλικό επεισόδιο, απλά τα συμπτώματα παρέρχονται. Αυτό μπορεί να το δει κανείς και σαν απειλή, αλλά και σαν ευκαιρία.  Απειλή διότι, το 1/3 των ασθενών με παροδικό επεισόδιο, θα εμφανίσει τελικά το μόνιμο εγκεφαλικό επεισόδιο. Ευκαιρία, διότι αν εφαρμοστεί η σωστή προληπτική αγωγή, ελαττώνεται η πιθανότητα νόσησης.

Με το  Αιμορραγικό ΑΕΕ υπάρχει αίμα εντός ή γύρω από τον εγκέφαλο. Αν και υπάρχουν πολλά πιθανά αίτια αιμορραγίας τα συνηθέστερα είναι:
• Ύπαρξη ανευρυσμάτων στα αγγεία του εγκεφάλου που σπάνε και προκαλούν αιμορραγία 
• Ρήξη μικρών αγγείων εντός του εγκεφάλου
Για το αιμορραγικό AEE η θεραπεία είναι:
• Φάρμακα που μειώνουν την αρτηριακή πίεση
• Χειρουργική αντιμετώπιση για παροχέτευση του αίματος από εγκέφαλο ή μείωση της ενδοεγκεφαλικής πίεσης
• Χειρουργείο αποκατάστασης των διατριθέντων αιμοφόρων αγγείων
• Εισαγωγή ενός βοηθήματος (coil) να εμποδίσει την αιμορραγία των αγγείων
• Αποιδηματικά φάρμακα του εγκεφάλου
• Εισαγωγή σωλήνα παροχέτευσης για να μειώσει την ενδοεγκεφαλική πίεση